Zafere Kaçış…

Uzaklardan…

Bilir misiniz, yönetmenliğini John Huston’un yaptığı, başrollerinde Michael Caine, Sylvester Stallone ve Max von Sydow’un oynadığı 1981 yapımı Escape to Victory (Zafere Kaçış) filminin ilham kaynağı, 1961 yapımı Macar filmi Két félidő a pokolban (Cehennemde İki Devre)’dir. Zoltan Fabri’nin yönettiği siyah-beyaz filmde; 2. Dünya Savaşı’nda, komünist ve Yahudi Macarların çalıştırıldığı bir kampta, Hitler’in doğum gününde savaş tutsakları ile Almanlar arasında oynanan bir futbol maçı müthiş bir senaryoda anlatılır.

“Zafere Kaçış” filminde rol alan futboluculardan bazıları, kuruluşu 1878 senesine dayanan, 80’li senelerin başında Avrupa arenalarında esmis kükremiş, 1980-1981 senesinde UEFA Kupası’nı kazanmış Ipswich Town takımının formasını giymiş, o yıllarda Ada futbolunda nam salmışlar. Günümüzde Championship’te yer alan, maçlarını 30.311 kapasiteli Portman Road Stadı’nda oynayan “Tractor Boys” (Traktör Çocukları) lakaplı takım eski şaşaalı günlerine dönmeyi beklerken, ezeli rakip Norwich Town 2010-2011 sezonunda yükseldigi Premier Lig’de sesini duyurmakta… Birinin yükselişi diğerinin düşüşü olmuş anlayacağınız…

Yaz güneşinin içimizi ısıttığı, futboldan uzak kaldığımız zamanlarda, çevrilmiş en güzel futbol filminde yer almış futbolcuları tanıyalım bu hafta. Hatırlayalım, şimdilerde ne yaparlar bakalım, hal hatır soralım, aramızda olmayanları yâd edelim. Kim bilir, belki bu yazıdan sonra o unutulmaz filmi yeniden izlemek farz olur, en azından Pele, Bobby Moore, Ardiles gibi efsaneleri hatırlama adına…

***

O filmde Alman’ların karşısında defansta 5 numaralı formasıyla yer alan 14 Şubat 1959 doğumlu 54 yaşındaki Russell Osman (Doug Clure), ilk profesyonel maçına 13 Eylül 1977 tarihinde Chelsea karşısında çıkmış. 1977-1985 seneleri arasında 400’e yakın maçta Ipswich Town forması giyen stoper Leicester City, Southampton, Bristol City, Plymouth Argyle, Brighton & Howe Albion takımlarında da forma giymiş. Ayrıca 11 kez İngiltere Milli Takımı’yla boy göstermişliği var. 1981 senesinde UEFA Kupası’nı kazanan Ipswich Town’un önemli futbolcularındanmış. Futbolu bıraktıktan sonra Bristol City, Plymouth Argyle, Cardiff City takımlarında teknik direktörlük yapmış. Şubat 2011’den beri Ipswich Town’un akademisinin başında.

Filmde 6 numaralı futbolcu Terry Brady’i canlandıran 12 Nisan 1941 doğumlu Booby Moore, 1993 senesinin Şubat’ında aramızdan ayrıldığında 51 yaşındaydı. Pele’nin, futbol kariyerinde karşısında oynamış en iyi savunma oyuncusu olarak anlattığı Moore, 108 maçta İngiltere Milli Takımı’yla sahaya çıkmış. 1966 senesinde Dünya Kupasını kazanan İngiltere Milli Takımı’nın önemli futbolcularındanmış. 1958-1974 seneleri arasında West Ham United, sonrasında 1977 senesine kadar Fulham’da forma giyen Moore’un ölümünden sonra, Franz Beckenbauer şunları söylemiş: “Futbol gerçek bir centilmeni, ben ise çok iyi bir dostu kaybettiğim için çok üzgünüm.”

2008’in Ağustos ayında, ölümünün 15. yıldönümünde West Ham United tarafından 6 numaralı formasının ebediyete kadar saklanacağı açıklanırken, günümüzde Wembley Stadı’nın girişindeki büstü o muhteşem futbol mabedinin ziyaretçilerini karşılar.

Orta sahanın sağında, 8 numaralı Carlos Rey rolündeki 3 Ağustos 1952 doğumlu Osvaldo Ardiles, 1978 senesinde Dünya Kupası’nı kazanan Arjantin Milli Takımı’nın önemli futbolcularındandı. Kupadan sonra Ada futboluna Tottenham Hotspurs takımıyla giriş yaptı. Paris Saint Germain’de kiralık oynadığı 1982-1983 sezonu hariç, Kuzey Londra takımında 10 sezon forma giydi. 63 kez Arjantin Milli Takımı’yla sahaya çıkan, 1984 senesinde Tottenham Hotspurs’de UEFA Kupası’nı kazanan yaratıcı orta saha oyuncusu futbolu bıraktıktan sonra İngiltere, Japonya ve Güney Amerika takımlarında teknik direktörlük yaptı. 2012 senesinin Ocak ayından beri Japonya’nın F.C. Machida Zelvia takımında teknik direktörlük yapan Ardiles’in İngiltere’de adına kurmuş olduğu futbol okulları bulunuyor. Vatandaşı Ricky Villa ile birlikte Tottenham formasını giymiş en başarılı yabancı futbolcular listesinin başlarında yer alır.

7 numaralı formasıyla Arthur Hayes’i canlandıran 4 Ağustos 1957 Glasgow doğumlu John Wark, 1975 senesinden 1984’e kadar Ipswich Town’da forma giydi. Parlak futbol kariyerinde dört kez yılın futbolcusu seçilen İskoç oyuncu, çoğunlukla defansif orta saha görevini üstlenmesine karşın, bilhassa Liverpool’da oynadığı senelerde attığı gollerle manşetlerden hiç düşmedi. 1984-1985 sezonunda oynadığı 61 maçta 27 gol atmış ve takımın en fazla gol atan futbolcusu olmuş. O zamanların müthiş golcüsü Ian Rush’dan bile fazla gol kaydetmiş gol canavarı. Liverpool’da geçirdiği 1984-1988 seneleri arasında 108 maçta 42 golü var unutulmaz orta saha oyuncusunun. Yakın geçmişte 100 bin Liverpool taraftarı arasında yapılan “Kop’u Sallayan 100 Futbolcu” anketinde 10. sırada yer alması tesadüf değil elbet. Ipswich Town’un tarihinde en fazla gol atan 3. futbolcu olan Wark, günümüzde aynı kulüpte halkla ilişkilerden sorumlu… Zafere Kaçış filminde sadece bir sahnede konuşmuş, ancak kalın İskoç aksanı nedeniyle dublajlanmış!

Orta sahanın solunda, 11 numaralı formasıyla Erik Ball karakterini canlandıran 2 Şubat 1957 doğumlu Danimarkalı futbolcu Soren Lindsted, 1979-1982 seneleri arasında FC Twente ile adını duyurmuş. Sonrasında Belçika’nın KFC Winterslag ve RFC de Liège takımlarında forma giymiş, futbolu 1990 senesinde Holbæk takımında bırakmış.

İleri uçta, efsane Pele’nin hemen yanıbaşında, 9 numaralı Sid Harmor karakterini canlandıran 15 Aralık 1942 doğumlu Mike Sumerbee 1959 senesinde Swindon Town’da başlayan futbol kariyerini, 1965-1975 seneleri arasında Manchester City’de sürdürmüş; sonrasında Burnley, Blackpool ve Stockport County takımlarında forma giymiş. Futbolu bıraktıktan sonra tekstil işine dalmış, kendi üretimi erkek gömlekleri ile ünlenmiş. Önemli müşterileri arasında Sylvester Stallone ve David Bowie de bulunuyor. Günümüzde Liverpool yakınlarındaki o sevimli Cheshire kasabasında yaşamakta…

Ve yedek futbolculardan Polonyalı Paul Wolchek’i canlandıran Kazimierz Deyna… 23 Ekim 1947 doğumlu ofansif orta saha oyuncusu jenerasyonunun en iyilerinden. 1966-1978 seneleri arasında Legia Warsaw forması giymiş ve kulübün yakın geçmişte yenilenen stadının önüne heykeli bulunuyor. 1989’da Polonya’da yüzyılın futbolcusu seçilmiş O yıllarda takım arkadaşları “General” lakabı takmışlar bu futbol ustasına. Oynadığı dönemlerde Inter, Bayern ve Real Madrid’den transfer teklifleri almış ama o dönemde Doğu Avrupa ülkelerinde uygulanan dışarıya transfer yasağı nedeniyle gidememiş. 1978 Dünya Kupası’ndan sonra, milli takımı bıraktığında transfer izni çıkmış ve 31 yaşında Ada’nın yolunu tutmuş. 1981 senesine kadar formasını giydiği Manchester City’de 38 maçta 12 golü var. 1978 sezonun son 8 maçında 7 gol atarken küme düşme potasındaki City’nin ligde kalmasında payı büyük olmuş. 1981 senesinden 1987’e kadar Amerika’nın San Diego Sockers takımında forma giyen Deyna, o dönemde alkole düşmüş. Takvim yaprakları 1 Eylül 1989’u gösterirken San Diego’da geçirdiği araba kazası sonucu 41 yaşında hayatını kaybetmiş. Kimlerine göre intihar, kimilerine göre alkollü araba kullanmanın sonucu, kim bilir…

2008 senesinde Legia Warsaw kulübünün, tarihinin en büyük futbolcusu Deyna’nın 10 numaralı formasını hiçbir futbolcuya vermeme kararı aldığını hatırlatalım…

Ziya Adnan

10 Haziran 2013

Justin Soni Fashanu; Kimsesiz çocuklar yurdundan yeşil sahalara…

Uzaklardan…

 “Suçlu olduğumu sanıyorum. Ailemi ve arkadaşlarımı daha fazla utandırmak istemiyorum.”

Ada futbolunun parlayan yıldızı Robin van Persie’nin geçen sezon dudak uçuklatan o sözleşmeye imza attığı zamanlardan çok önce bu diyarlarda yaşamış, iz bırakmış bir futbolcu vardı; yeni futbol kuşağının fazla bilmediği, en fazlasından büyüklerinden dinleyebilecekleri…

Bir milyon Sterlin’lik sözleşmeye imza atan ilk zenci futbolcu olarak adının futbol kitaplarına yazıldığı zamanlarda, onu izlemek için statlara koşardı futbolseverler. Henüz Premier Lig kurulmamıştı. Endüstriyel futbol hikâyelerinin gazetelerin spor sayfalarından eksik olmadığı, Liverpool efsanesinin Ada futbolunda kasırga gibi estiği zamanlardı. Sir Alex Ferguson Manchester United’ın başına geçmemişti daha. Rooney henüz dünyaya gelmemiş, Highbury yıkılmamıştı. Chelsea, 2. ligde kalma savaşındaydı…

Bu yazı, şimdi çok eskide kalmış zamanların hiç unutulmayacak o siyahi futbol yıldızına…

***

Takvimler 19 Şubat 1961’i gösterirken, doğu Londra’nın yoksulluğu ile tanınmış Hackney semtinde avukat bir babanın oğlu olarak dünyaya gelmiş. Henüz çocuk yaşlarda annesi ve babası ayrılınca, kendisinden bir yaş küçük kardeşi ile birlikte soluğu, İngiltere’de “Barnardo’s Home” olarak bilinen “Kimsesiz Çocuklar” yurdunda almış. Bu vesileyle tanıtalım “Barnardo’s Home” vakfını: 1866 senesinde İrlandalı doktor Thomas John Barnardo tarafından kurulan vakıf, yardıma muhtaç çocuklara el uzatmasıyla bilinir.

Altı yaşına kadar vakfın himayesinde yaşayan iki kardeşi, 1967 senesinde Alf ve Betty Jackson evlat edinmiş. İngiltere’nin güneyinde yer alan Norfolk bölgesinin Shropham kasabasında yaşayan ailenin yanına yerleşen iki kardeş burada yeni yaşantılarına başlarken, ilerleyen zamanlarda büyük kardeş boks sporuna merak salmış ve iri, güçlü fiziği ile kısa sürede bölgede adını duyurmuş. Profesyonel boks hayatına adım atması beklenirken, şaşırtan bir kararla şansını futbolda denemeye karar vermiş ve 1978 senesinde bölgenin önemli takımlarından Norwich City’nin genç takımına katılmış.

***

Genç takımda kısa sürede parlarken, o senenin aralık ayında profesyonel takımla sözleşme imzaladı. Takımla ilk maçına, 13 Ocak 1979 tarihinde West Bromwich Albion’a karşı çıktı. Kısa sürede güçlü fiziği ve attığı gollerle adını duyurdu. 1980 senesinde, Liverpool’a karşı oynadığı maçta attığı mükemmel gol, BBC’nin “Match Of the Day” programı tarafından sezonun golü seçildi.

1981 senesinin Ağustos ayında, Brian Clough’un teknik direktörlüğünü yaptığı Nottingham Forest’e 1 milyon Sterlin karşılığında transfer oldu. Milyon Sterlinlik sözleşmeye imza atan ilk zenci futbol olarak futbol kitaplarına geçerken, takımdan ayrılan Trevor Francis’in yerini doldurması planlanmıştı…

***.

Ancak işler beklendiği gibi gitmedi. Sert mizacı ve disiplinden taviz vermemesiyle bilinen Brian Clough’la yıldızı bir türlü barışmamıştı. Onun gece hayatına düşkünlüğünü, eşcinsellerin gittiği kulüplerin müdavimi olduğunu oğrenen Clough, bir süre sonra takımla antremanlara çıkmasını yasakladı. Hayatını anlattığı kitabında, futbolcu ile olan gerilimi bir soyunma odası dialoğunda anlatan Clough’un sözlerine kulak verelim…

“Bir gün soyunma odasında, diğer futbolcuların içinde sordum ona:

Sen bir somun ekmek istersen nereye gidersin?

Fırına, diye cevap verdi.

Peki dedim; Canın pirzola çekerse nereye gidersin?

Kasaba, dedi.

O zaman, neden sürekli o boktan eşcinsel kulüplerine takılıyorsun? diye sorduğum zaman susmuştu.”

***

Clough ile ilişkisini bir türlü yoluna koyamayan futbolcu, 1982 senesinin Ağustos ayında Southampton’a kiralandı. Nottingham Forest’te 32 maçta forma giymiş, o maçlarda sadece üç gol atabilmişti. O dönemde takımın yıldızı Kevin Keegan takımdan ayrılmış, taraftar hayal kırıklığı içindeydi. Ancak kısa sürede Keegan’ın yerini doldururken, oynadığı dokuz maçta üç gol atarak taraftarın gönlünü kazandı. O yıllarda Southampton’un teknik direktörlüğünü yapan Lawrie McMenemy onu bırakmak istemedi. Ancak bonservis ücretinin yüksekliği ve iki takım arasındaki rekabet nedeniyle bu transfer gerçekleşmedi.

O senenin Aralık ayında, 150 bin Sterlin karşılığında Ada futbolunun en eski takımlarından Notts County’e transfer oldu. Forma giydiği 64 maçta 20 gol kaydetti.  Burada geçirdiği üç sezondan sonra, 1985 senesinin Haziran ayında Brighton & Hove Albion’a, 115 bin Sterlin bedelle geçiş yaptı. Ancak dizinden geçirdiği sakatlık yüzünden iki sezonda ancak 16 kez forma şansı bulabildi. Ameliyat olmak için gittiği Amerika’da, Los Angeles Heat takımıyla anlaştı. Bir süre burada forma giydikten sonra, soluğu Kanada’nın Edmonton Brickmen takımında aldı.

1989 senesinin Ekim ayında İngiltere’ye dönüş yaparak, Manchester City’de antremanlara çıkmaya başladı. Takımda sadece iki maçta görev yaptıktan sonra aynı sezon West Ham United’a geçiş yaptı, ancak kalıcı olamadı. Sonrasında alt liglerde, Leyton Orient, Southall, Leatherhead takımlarında şansını denedi. 1991-1993 sezonları arasında, alt liglerde Torquay United’da 41 maçta 13 gol attı, ama takımını üçüncü ligden düşmekten kurtaramadı.

***

Bütün bu transfer furyasının ortasında, 1990 senesinde bulvar gazetelerinin birine yaptığı söyleşide eşcinsel olduğunu açıkladı. Kim bilir, belki en büyük hatasıydı bu! 22 Ekim 1990 tarihinde, İngiltere’nin en çok satan bulvar gazetesi The Sun’un manşeti şöyleydi: “£1m Football Star: I AM GAY” (1 Milyon Sterlinlik futbol yıldızından: Ben Eşcinselim!) Futbolcunun, yakın geçmişte Muhafazakâr Parti’den bir milletvekiliyle eşcinsel ilişki yaşadığı, o ilişkinin en mahrem detayları, yatak odası hikâyeleri Ada basınında uzun süre gündemden düşmedi.

Haber Ada futboluna bomba gibi düştü. Futbol dünyası ayağa kalkmış, eski ve yeni futbol yıldızları eşcinsel bir futbolcunun yeşil sahalarda yeri olmadığını, onun yeni futbol nesillerine kötü örnek oluşturduğunu dile getiriyordu. Kısa zamanda taraftarların hedefi haline gelirken, ünlü bir futbolcu olan öz kardeşi bile ona cephe aldı. O haberden bir hafta sonra The Sun gazetesinin manşetinde, o ünlü futbolcunun eşcinsel kardeşini artık görmek istemediği, onu hayatından sildiği yazıyordu.

Gittiği her takımda sürekli eşcinselliği ile gündeme gelen futbolcunun ilerleyen zamanlarda kariyerini Ada futbolunda devam ettirmesi zorlaştı. Hiçbir kulüp onunla sözleşme imzalamaya yanaşmıyordu. Bir süre İskoçya’da forma giydikten sonra, 1995-1996 senelerinde Avustralya’nın Adelaide City, sonrasında Yeni Zelanda’da Miramar Rangers takımlarında oynadı.

1998 senesinin Mart ayında 17 yaşında bir genç, onun kendisini Maryland’deki apartmanında taciz ettiği iddiasıyla polise şikâyette bulundu. Hakkında tutuklanma kararı çıktığı günlerde, o İngiltere’ye, doğup büyüdüğü topraklara dönmüştü.

2 Mayıs 1998 sabahı, Doğu Londra’nın göçmen nüfusu yüksek Shoreditch semtinde terk edilmiş bir garajda ölüsü bulundu. Kendini asmıştı. Geride bıraktığı bir kaç cümlede intiharının nedenini anlatıyordu,

“Suçlu olduğumu sanıyorum. Ailemi ve arkadaşlarımı daha fazla utandırmak istemiyorum. Umut ediyorum ki çok sevdiğim İsa Mesih beni yanına kabul eder, nihayet huzur bulurum…”

Futbolcunun intiharından sonra başlatılan soruşturmadan bir süre sonra, takvimler 9 Eylül 1998’i gösterirken, Amerikan polisinin dava hakkında yeterli kanıt olmadığı için hakkında açılan davanın düştüğünü, futbolcunun suçsuz olduğunu yazıyordu gazeteler.

Eşcinsel futbolcunun ölümü, kayıtlara intihar olarak geçti.

***

Geçtiğimiz günlerde BBC tarafından yayınlanan bir makalede, onun eşcinsel olduğunu açıkladığı 23 sene içinde başka hiçbir futbolcunun eşcinsel olduğunu açığa vurmadığını, ancak bunun günümüz futbolunda eşcinsel futbolcuların olmadığı anlamına gelmediği yazıyordu.

Çok küçük yaşlarda hayata yenik başlamış, “Kimsesiz Çocuklar Yurdu” ile tanışmak zorunda bırakılmış, sonrasında evlat edinilmiş, İngiltere futbolunda bir milyon Sterlin’lik sözleşmeye imza atan ilk siyah futbolcu olarak adını duyurmuş, İngiltere Genç Milli takımına kadar yükselmiş, Şubat 1980’de Liverpool’a attığı gol sezonun golü seçilmiş, sonrasında eçcinselliği nedeniyle çokları, hatta ailesi tarafından bile dışlanmış, ama futboldan asla kopmamış, bir Londra sabahında henüz 37 yaşında hayatına son vermiş o futbolcunun adı Justin Soni Fashanu idi…

Ziya Adnan

15 Mayıs 2013

Premier Lig’de bir Mussolini hayranı…

Uzaklardan…

Hatırlıyorum, daha dün gibi… Zaten zaman dediğin nedir ki? 1998 senesinin Eylül ayında, yağmurlu bir günde oynanan unutulmaz maçta taşınmıştı manşetlere. Bir lig maçında, Arsenal deplasmanda Sheffield Wednesday karşısında puan arıyordu. Bir pozisyonda rakibine sert girmiş, gördüğü kart sonrasında o kızgınlıkla maçın orta hakemi Paul Alcock’u itmiş ve düşürmüştü. Cezası ağır oldu elbette. O maçta gördüğü kırmızı kartın üstüne 11 maç ceza aldı İngiltere Futbol Federasyonundan; futbol sahalarından uzun süre uzak kaldı…

90’lı yılların ortalarında Ada futbolunda adını duyurmuş, yeteneği kadar agresifliğiyle namlı İtalyan futbolcuyu her izlediğimde haylaz, deli dolu bir çocuğun hallerini gözlemlerdim. Yetenekli ama bir o kadar da uslanmaz! West Ham United formasını giydiği zamanlarda attığı o müthiş golü kim unutabilir ki? 2000 senesinin Mart ayında, Wimbledon’a karşı oynanan maçta voleyle attığı gol BBC tarafından sezonun golü seçilmişti Aradan geçen onca zamana rağmen günümüzde bile Premier Lig’in en güzel gollerinden biri olarak sıklıkla ekranlara gelen o golün kahramanını, o deli dolu İtalyanı asla unutmadı doğu Londra takımının taraftarları…

***

9 Temmuz 1968 tarihinde, Roma’nın banliyölerinden Quarticciolo’da işçi sınıfı bir ailenin oğlu olarak dünyaya gelmiş. Bölgenin en popüler takımı Roma olmasına rağmen, küçük yaşlarda Lazio takımına gönül vermiş. Yazılanlara göre çocukluk yıllarında hayli tombul ve obezmiş; o yüzden doktorlar ortopedik ayakkabı giymesini tavsiye etmişler. “Bir kez olsun bile giymedim!” diyor asi futbolcu! Futbola başlamadan önce aktörlüğe merak salmış; hatta “Zorro” adlı televizyon programının ön elemelerini kazanmış. Ancak ailesi fotoğraf seansları için gerekli parayı bulamadığı için programda rol alamamış. Ele avuca sığmayan bir çocukluk geçirdiğini, henüz 12 yaşında kardeşinin bisikletini çalıp sattığını, eline geçen parayı dondurma, çikolata ve video oyunlarında harcadığını anlatır biyografisinde.

İlerleyen senelerde futbola merak salmış ve kısa sürede kiloları vermiş. Lazio’nun genç takımında başladığı futbol kariyerini, 1985 senesinde profesyonel sözleşmeye imza atarak devam ettirmiş. 1990 senesine kadar formasını giydiği takımda düzenli olarak kadroya girmekte zorlanmış ve 1990 senesinde Juventus’a transfer olmuş. Genç takımda oynadığı senelerde Lazio’nun hiçbir maçını kaçırmadığını, hatta “Irriducibili” olarak bilinen ırkçı taraftar grubunun aktif üyelerinden olduğunu, çoğu maçlarda kavgaların içinde yer aldığını anlatıyor. Sağ kolundaki “Dux” dövmesi Mussolini’nin lakabı Duce’nin (lider) Latincesi… Anlayacağınız Mussolini hayranlığı o yıllara dayanıyor.

1993 senesine kadar formasını giydiği Juventus’da aradığı huzuru bulamamış İtalyan futbolcu. O dönemde takımın teknik direktörlüğünü yapan Giovanni Trapattoni ile ters düştüğü için bu kez Napoli’ye transfer olmuş. 1993-1994 sezonunda geldiği Napoli’de iki sezon geçirdikten sonra AC Milan’a geçmiş. Burada da yıldızı Capelllo ile barışmayınca, 1996 senesinde soluğu İskoçya’nın Celtic takımında almış. 1996 senesinde, Celtic’de ilk sezonunda 37 maçta 15 gol atarak adını Ada futbolunda duyurmuş. O senenin sonunda 4,2 milyon Sterlin karşılığında Premier Lig takımlarından Sheffield Wednesday’e transfer olurken, yeteneği ve attığı jeneriklik gollerle Wednesday taraftarlarının gözdesi olmuş.

Juventus’da forma giydiği senelerde, örnek aldığı futbolcunun Gianluca Vialli olduğunu söylüyor her fırsatta. Yakın geçmişte Four Four Two dergisi ile yaptığı bir söyleşide Vialli’nin çok zengin bir aileden geldiğini, Cremona’da 40 odalı bir malikâneye sahip olmasına rağmen asla şımarmadığını, futbolu her zaman paranın önünde tuttuğunu anlatır. Her antrenman sonrası Vialli’yi izlermiş hayranlıkla: “Diğer futbolcular soyunma odasının yolunu tutarken, o yağan yağmura aldırmadan 40 dakika daha şut çalışması yapar ve hiç şikâyet etmezdi. Vialli’den çok şey öğrendim ve ona hayranlık duymamak elde değildi!”

***

1999 senesinin Ocak ayında, 1,7 milyon Sterlin bedelle West Ham United’a transfer oluyor, o sezon doğu Londra takımı Premier Lig’i 5. sırada bitiriyordu. 2001 senesinde FIFA’nın Fair Play ödülünü kazandığını da hatırlatalım. Everton’a karşı oynanan maçta, rakip takım kalecisi Paul Gerrard sakatlanmış, yerde yatmaktadır. İtalyan futbolcu sağdan ortalanan topu boş kaleye yollamak yerine, iki eliyle tutarak yerde yatan kaleciyi gösterir. Kendi deyimiyle ırkçı değil faşist olduğunu anlatan futbolcudan böylesine sportmence bir davranış… Takdire şayan…

2001-2002 sezonunun ortasında Sir Alex Ferguson onu transfer etmek icin kulübü ile görüşür ama o 2003 senesine kadar West Ham United’da kalır. Kariyerinin devamında Charlton Athletic, Lazio, Cisco Roma takımlarında top koşturan futbolcu, 2008 senesinin Martı ayında, 23 senelik profesyonel futbol kariyerini noktaladığını açıklar. Bundan sonraki hedefinin de, sevdalısı olduğu West Ham United’ın teknik direktörlüğü vardır…

Futbol kariyeri boyunca, golleri kadar siyasi görüşünün de tartışma konusu olduğunu hatırlayalım…

Sicili zaten kabarık… 2005’te Roma’ya attığı golden sonra verdiği faşist selamı sonrası kendisine verilen para cezasına aldırmayışı sicilinden bir not… Zaten sonraki maçlarda da verdi aynı selamı. Suçlamalara “Irkçı değil sadece faşistim!” diye cevap vermesi ise ayrı bir tartışma konusu… Anılarını yazdığı “Paolo Di Canio: The Autobiography” kitabında İtalya’ya son yıllarda çok fazla göçmen geldiğini, gelenlerin İtalyan kültürüne ayak uyduramadığını, Bu gidişle İtalya’nın on yılda bir Müslüman ülkesine dönüşeceğini yazması da…

***

Teknik direktörlük kariyerine 2011 senesinde Ada futbolunun 3. lig takımlarından Swindon Town’da başlarken, henüz ilk sezonunda takımı 2. Lig’e çıkarıyordu. Şampiyonluğu yakın geçmişte vefat eden annesi ve babasına ithaf ederken, sezonu 93 puanla şampiyon olarak bitiren takımın başında 3. ligde sezonun teknik direktörü ödülünü kazandı. Ancak geçmişte dile getirmekten sakınmadığı faşist görüşleri nedeniyle zaman zaman sıkıntıya düştüğünü de söylemeden geçmeyelim. Swindon Town’nun başına getirildiği gün, sponsorlardan The GMB Union, kulüple yapılan 4 bin Sterlin’lik sponsorluk anlaşmasını feshettiğini duyurmuştu…

Ve geçtiğimiz Mart ayının son günlerinde, bu sezon Premier Lig’e tutunma mücadelesi veren Sunderland, teknik direktörü Martin O’Neill’i kovarak onu göreve getirdi. Akabinde faşist bir teknik direktörün kulüpte varlığını kabullenemeyen eski Dışişleri Bakanı Ralph Miliband kulüp yönetiminden istifa ediyor; bazı taraftarlar da kombine biletlerini iade etmek için kulübe başvuruyordu.

Futbolculuk yıllarında yeteneği kadar hırçınlığı ve faşist görüşleri ile de nam salmıştı Paolo Di Canio… Kaybetmeyi asla kabullenemezdi. Sunderland’ı Premier Ligde tutar mı bilinmez ama görünüşe göre teknik direktörlük kariyeri de futbolculuğu kadar fırtınalı geçecek…

Ziya Adnan
28 Nisan 2013

Fuat Çapa ile Söyleşi – Bölüm 2…

Ankara’dan…

Geçen Pazar günü, yine bu köşede Gençlerbirliği teknik direktörü Fuat Çapa ile yaptığımız söyleşinin ilk bölümünü yayınlamıştık. Bu Pazar bıraktığımız yerden devamla…

“Ama bizim topraklarda uzun vade yok ki! Ben üç yıldır Türkiye’deyim, üç Federasyon Başkanı, üç alt yapı sorumlusu gördüm. Nasıl yönlendireceksiniz bu futbolu!”

Burada bir şey sorabilir miyim? Hani ortamlar farklı dediniz ya, Türkiye’de adapte olmakta zorlandığınız en zor şey neydi? Bunu futbol olarak soruyorum, mesela antrenman metotları mı, insanlara yaklaşım mı? Nerede zorlandınız?

İşin doğrusu her şeyde… Bir kere yaklaşım çok değişikti. Bakıldığı zaman, söylenen her şeye direkt olarak inanmamak, biraz daha mesafeyi korumak, işin detaylarına fazla girmemek gerektiğini burada öğrendim. O süreçte yaş ortalaması yaklaşık 30 olan bir takımla çalıştım. Bazı şeyleri bu futbolculara yeniden öğretmeye kalkarsanız haliyle sıkıntı yaşarsınız. Ben biraz da o detaylarla boğuldum. Ancak şunu da belirtmem gerekir: Ben, benzer süreci başka bir zamanda, başka bir takımda da olsa bir şekilde yaşayacaktım.

Sonra ne oldu?

O dönemde Kasımpaşa genel menajeri Süha Sidal ile tanışmıştım. Kendisi bana benim çalışma şeklimi ve oynattığım futbolu beğendiğini ve fırsat olursa gelecekte benimle birlikte Kasımpaşa’da çalışmak istediğini söylemişti. Belçika’ya döndükten sonra kısa süre orada çalışıp, devamında 3 yıl Hollanda’da görev yaptım.

Hangi takımda?

MVV Maastricht… Takım o dönem 2. ligdeydi. İki sezon çalıştım. İlk sezon çok iyi geçmişti. O sezon sonunda play-off’a kaldık ama finalde kaybettik. İkinci sezon biraz sancılı geçti. Kulübün bütçe sıkıntısından dolayı deneyimli futbolcuları göndermek zorunda kaldılar. Genç futbolcularla devam ettik. Yine de ligi yönetimle anlaşmış olduğumuz yerde bitirdik. O dönem Türk takımlarının yöneticileri sürekli bizi izliyorlardı. Ben RBC Roosendaal takımında göreve başladığımda, sözleşmeme, Türkiye’den bir teklif gelirse ayrılabileceğime ilişkin madde koydurmuştum.

Yani hayatınızda Türkiye hâlâ vardı…

Şundan dolayı: Burada başarısız olarak nitelendirilip gönderildiğim için… Yoksa Türkiye’ye dönmeyi açıkçası çok fazla düşünmeyebilirdim… Ama bir şekilde bunun böyle olmadığını, bir teknik adamın beş haftada değerlendirelemeyeceğini göstermeliydim.

Hocam sözünüzü balla keserek araya gireyim. Sir Alex Ferguson Manchester United’da göreve başladığı 1986 senesinden sonra ilk yedi senesinde bırakın kupa kazanmayı, kümede kalmaya oynadı ama hiç kimse onu kovmayı düşünmedi…

Türkiye ile Avrupa’yı bu konuda ayırmak lâzım. Şu anda kulüplerimizin yönetim tarzı Avrupa kulüplerinin 90’lı yıllarını andırıyor. İstikrar yok. Gerçi Gençlerbirliği için böyle bir şey söz konusu degil. İlhan bey 30-35 senedir başkanlık görevinde, kulüp menajeri 25 senedir görev yapmakta… Ama diğer kulüplere bakıldığında üç yılda bir başkan, iki yılda bir kulüp menajeri değişiyor. Her yıl bir yönetici çıkıp yerine yenisi giriyor. Böyle olunca bu olumsuzluk doğal olarak teknik adamlara da yansıyor. Çünkü başarısızlıkta, yönetici başarısız olduğunu kabullenmediği için sorumluluğu teknik direktöre yüklüyor…

Peki, sizce bu durum doğru mu?

Bence doğru değil. Kurumsallaşmadığımız için böyle olaylarla karşılaşıyoruz. Türkiye’de başkanlar çok önemli liderler… Çünkü sistemi, vizyonu onlar belirliyor. Avrupa’da ise oluşturulmuş bir sistem var. Göreve gelenler o sistemin üzerine çalışıyor ve sistemi nasıl geliştirebileceklerini düşünüyor. Örneğin Belçika üç buçuk sene hükümetsiz, başbakansız idare edildi. Açıkcası bunu Türkiye’de yapabilmek çok kolay değil…

Sizce gelecekte Türk futbolunda bu istikrarı sağlamak mümkün olacak mı?

Ben olacağına inanıyorum. Abdullah Avcı’nın İstanbul Büyükşehir Belediyespor’da 4-5 sezondan fazla çalışmış olması, Ertuğrul Sağlam’ın Bursaspor’da üç buçuk sezon görev yapması, Mehmet Özdilek’in Antalyaspor’da beşinci sezonunu yaşaması, Aykut Kocaman’ın yaşanan tüm olumsuzluklara rağmen Fenerbahçe’nin başında olması, Fatih Terim’in Galatasaray’da istikrarlı olarak devam etmesi bence olumlu gelişmeler…

Bir futbol adamı olarak Türk futbolunu nasıl görüyorsunuz?

Hangi Türk futbolundan bahsediyorsunuz? Takımların ilk 11’lerinin yüzde 55’i yabancı olan bir ülkede, futbolcuların yüzde 20-25’i gurbetçi olan bir ülkede hangi Türk futbolundan bahsediyorsunuz? Yani Türkiye’nin İngiltere’den ne farkı var?

Ama İngiltere’de şöyle bir durum var: Yabancı futbolcu olarak oynayabilmek için belli kriterlerden geçmek gerekiyor…

Açıkcası sonuçta o kritlerler kimi heyecanlandırır? Beni en çok yabancılar değil de, Gençlerbirliği’nin alt yapısından yetişen çocuklar daha çok heyecanlandırır. Sürekli yabancılara bel bağlayan bir sistemde bir zaman sonra sıkıntılar başlayacaktır. Örneğin Abromovich futboldan elini eteğini çektiğinde Chelsea’nin durumu ne olacak?

İngiltere örneğinde, bu olumsuzluk milli takıma da yansıyor tabii…
Haliyle…

O zaman yabancı kısıtlamasının daha sert olması gerektiğine mi inanıyorsunuz?

Aslında olayı ikiye ayırmak lâzım. Avrupa’da mücadele eden kulüpler için yabancı kısıtlaması doğru olmaz. Ama şunu da unutmamak gerek: Galatasaray UEFA kupasını kaç yabancıyla kazandı?
Hagi, Popescu, Taffarel…

Demek ki doğru işler yapıldığı zaman doğru sonuçlar alınabiliyor. Çünkü futbol artık aynı zamanda bir ekonomi…

Ben Türkiye’de kulüplerin bu adaletsiz havuz sistemi içinde hak etmedikleri paraları kazandıklarını ve hesapsız harcadıklarını düşünüyorum. Mesela 35 yaşındaki Drogba’ya Avrupa’nın hiçbir kulübünün vermediği senede 4 milyon Euro’luk ücreti Galatasaray verebiliyor…

Doğrudur, Avrupa’da hiçbir kulüp bu parayı vermez ama Drogba’nın Türkiye’ye gelişi de önemlidir. Bizim futbolcularımız bile antrenmanda gol atınca “Di-Di-Di” diye seviniyorlardı. Birkaç hafta önce ise onunla karşı karşıya oynadılar. Dolasıyla Drogba futbolcularımız için rol modelidir. Drogba Galatasaray’a ve birlikte oynadığı arkadaşlarına, alt yapıdaki profesyonel futbolcu adaylarına çok şey katacaktır…

Peki, bunun bir mali külfeti yok mudur?

Vardır ama ödenen paralar gelecekte fazlasıyla çıkacaktır. Bakın, Galatasaray’da localar şu anda yok satıyor. Bizde ise durum farklı… Bizim gibi kulüplerin bu paraları harcama lüksü yok.
Bizim, üreten kulüpler olmamız lazım…
Benim naçizane görüşüm, keşke Türk takımları kendi Drogba’larını çıkarabilse; mesela dört milyon Euro’yu alt yapılara yatırsak ve uzun vadede Arda ve Arda’lar çıkarabilsek…
Ama bizim topraklarda uzun vade yok ki… Ben üç yıldır Türkiye’deyim; üç Federasyon Başkanı, üç alt yapı sorumlusu gördüm. Nasıl yönlendireceksiniz bu futbolu!

Alt yapıları nasıl görüyorsunuz?
Bence bizim alt yapımızda çok yetenekli futbolcular var.