Zafere Kaçış…
Uzaklardan…
Bilir misiniz, yönetmenliğini John Huston’un yaptığı, başrollerinde Michael Caine, Sylvester Stallone ve Max von Sydow’un oynadığı 1981 yapımı Escape to Victory (Zafere Kaçış) filminin ilham kaynağı, 1961 yapımı Macar filmi Két félidő a pokolban (Cehennemde İki Devre)’dir. Zoltan Fabri’nin yönettiği siyah-beyaz filmde; 2. Dünya Savaşı’nda, komünist ve Yahudi Macarların çalıştırıldığı bir kampta, Hitler’in doğum gününde savaş tutsakları ile Almanlar arasında oynanan bir futbol maçı müthiş bir senaryoda anlatılır.
“Zafere Kaçış” filminde rol alan futboluculardan bazıları, kuruluşu 1878 senesine dayanan, 80’li senelerin başında Avrupa arenalarında esmis kükremiş, 1980-1981 senesinde UEFA Kupası’nı kazanmış Ipswich Town takımının formasını giymiş, o yıllarda Ada futbolunda nam salmışlar. Günümüzde Championship’te yer alan, maçlarını 30.311 kapasiteli Portman Road Stadı’nda oynayan “Tractor Boys” (Traktör Çocukları) lakaplı takım eski şaşaalı günlerine dönmeyi beklerken, ezeli rakip Norwich Town 2010-2011 sezonunda yükseldigi Premier Lig’de sesini duyurmakta… Birinin yükselişi diğerinin düşüşü olmuş anlayacağınız…
Yaz güneşinin içimizi ısıttığı, futboldan uzak kaldığımız zamanlarda, çevrilmiş en güzel futbol filminde yer almış futbolcuları tanıyalım bu hafta. Hatırlayalım, şimdilerde ne yaparlar bakalım, hal hatır soralım, aramızda olmayanları yâd edelim. Kim bilir, belki bu yazıdan sonra o unutulmaz filmi yeniden izlemek farz olur, en azından Pele, Bobby Moore, Ardiles gibi efsaneleri hatırlama adına…
***
O filmde Alman’ların karşısında defansta 5 numaralı formasıyla yer alan 14 Şubat 1959 doğumlu 54 yaşındaki Russell Osman (Doug Clure), ilk profesyonel maçına 13 Eylül 1977 tarihinde Chelsea karşısında çıkmış. 1977-1985 seneleri arasında 400’e yakın maçta Ipswich Town forması giyen stoper Leicester City, Southampton, Bristol City, Plymouth Argyle, Brighton & Howe Albion takımlarında da forma giymiş. Ayrıca 11 kez İngiltere Milli Takımı’yla boy göstermişliği var. 1981 senesinde UEFA Kupası’nı kazanan Ipswich Town’un önemli futbolcularındanmış. Futbolu bıraktıktan sonra Bristol City, Plymouth Argyle, Cardiff City takımlarında teknik direktörlük yapmış. Şubat 2011’den beri Ipswich Town’un akademisinin başında.
Filmde 6 numaralı futbolcu Terry Brady’i canlandıran 12 Nisan 1941 doğumlu Booby Moore, 1993 senesinin Şubat’ında aramızdan ayrıldığında 51 yaşındaydı. Pele’nin, futbol kariyerinde karşısında oynamış en iyi savunma oyuncusu olarak anlattığı Moore, 108 maçta İngiltere Milli Takımı’yla sahaya çıkmış. 1966 senesinde Dünya Kupasını kazanan İngiltere Milli Takımı’nın önemli futbolcularındanmış. 1958-1974 seneleri arasında West Ham United, sonrasında 1977 senesine kadar Fulham’da forma giyen Moore’un ölümünden sonra, Franz Beckenbauer şunları söylemiş: “Futbol gerçek bir centilmeni, ben ise çok iyi bir dostu kaybettiğim için çok üzgünüm.”
2008’in Ağustos ayında, ölümünün 15. yıldönümünde West Ham United tarafından 6 numaralı formasının ebediyete kadar saklanacağı açıklanırken, günümüzde Wembley Stadı’nın girişindeki büstü o muhteşem futbol mabedinin ziyaretçilerini karşılar.
Orta sahanın sağında, 8 numaralı Carlos Rey rolündeki 3 Ağustos 1952 doğumlu Osvaldo Ardiles, 1978 senesinde Dünya Kupası’nı kazanan Arjantin Milli Takımı’nın önemli futbolcularındandı. Kupadan sonra Ada futboluna Tottenham Hotspurs takımıyla giriş yaptı. Paris Saint Germain’de kiralık oynadığı 1982-1983 sezonu hariç, Kuzey Londra takımında 10 sezon forma giydi. 63 kez Arjantin Milli Takımı’yla sahaya çıkan, 1984 senesinde Tottenham Hotspurs’de UEFA Kupası’nı kazanan yaratıcı orta saha oyuncusu futbolu bıraktıktan sonra İngiltere, Japonya ve Güney Amerika takımlarında teknik direktörlük yaptı. 2012 senesinin Ocak ayından beri Japonya’nın F.C. Machida Zelvia takımında teknik direktörlük yapan Ardiles’in İngiltere’de adına kurmuş olduğu futbol okulları bulunuyor. Vatandaşı Ricky Villa ile birlikte Tottenham formasını giymiş en başarılı yabancı futbolcular listesinin başlarında yer alır.
7 numaralı formasıyla Arthur Hayes’i canlandıran 4 Ağustos 1957 Glasgow doğumlu John Wark, 1975 senesinden 1984’e kadar Ipswich Town’da forma giydi. Parlak futbol kariyerinde dört kez yılın futbolcusu seçilen İskoç oyuncu, çoğunlukla defansif orta saha görevini üstlenmesine karşın, bilhassa Liverpool’da oynadığı senelerde attığı gollerle manşetlerden hiç düşmedi. 1984-1985 sezonunda oynadığı 61 maçta 27 gol atmış ve takımın en fazla gol atan futbolcusu olmuş. O zamanların müthiş golcüsü Ian Rush’dan bile fazla gol kaydetmiş gol canavarı. Liverpool’da geçirdiği 1984-1988 seneleri arasında 108 maçta 42 golü var unutulmaz orta saha oyuncusunun. Yakın geçmişte 100 bin Liverpool taraftarı arasında yapılan “Kop’u Sallayan 100 Futbolcu” anketinde 10. sırada yer alması tesadüf değil elbet. Ipswich Town’un tarihinde en fazla gol atan 3. futbolcu olan Wark, günümüzde aynı kulüpte halkla ilişkilerden sorumlu… Zafere Kaçış filminde sadece bir sahnede konuşmuş, ancak kalın İskoç aksanı nedeniyle dublajlanmış!
Orta sahanın solunda, 11 numaralı formasıyla Erik Ball karakterini canlandıran 2 Şubat 1957 doğumlu Danimarkalı futbolcu Soren Lindsted, 1979-1982 seneleri arasında FC Twente ile adını duyurmuş. Sonrasında Belçika’nın KFC Winterslag ve RFC de Liège takımlarında forma giymiş, futbolu 1990 senesinde Holbæk takımında bırakmış.
İleri uçta, efsane Pele’nin hemen yanıbaşında, 9 numaralı Sid Harmor karakterini canlandıran 15 Aralık 1942 doğumlu Mike Sumerbee 1959 senesinde Swindon Town’da başlayan futbol kariyerini, 1965-1975 seneleri arasında Manchester City’de sürdürmüş; sonrasında Burnley, Blackpool ve Stockport County takımlarında forma giymiş. Futbolu bıraktıktan sonra tekstil işine dalmış, kendi üretimi erkek gömlekleri ile ünlenmiş. Önemli müşterileri arasında Sylvester Stallone ve David Bowie de bulunuyor. Günümüzde Liverpool yakınlarındaki o sevimli Cheshire kasabasında yaşamakta…
Ve yedek futbolculardan Polonyalı Paul Wolchek’i canlandıran Kazimierz Deyna… 23 Ekim 1947 doğumlu ofansif orta saha oyuncusu jenerasyonunun en iyilerinden. 1966-1978 seneleri arasında Legia Warsaw forması giymiş ve kulübün yakın geçmişte yenilenen stadının önüne heykeli bulunuyor. 1989’da Polonya’da yüzyılın futbolcusu seçilmiş O yıllarda takım arkadaşları “General” lakabı takmışlar bu futbol ustasına. Oynadığı dönemlerde Inter, Bayern ve Real Madrid’den transfer teklifleri almış ama o dönemde Doğu Avrupa ülkelerinde uygulanan dışarıya transfer yasağı nedeniyle gidememiş. 1978 Dünya Kupası’ndan sonra, milli takımı bıraktığında transfer izni çıkmış ve 31 yaşında Ada’nın yolunu tutmuş. 1981 senesine kadar formasını giydiği Manchester City’de 38 maçta 12 golü var. 1978 sezonun son 8 maçında 7 gol atarken küme düşme potasındaki City’nin ligde kalmasında payı büyük olmuş. 1981 senesinden 1987’e kadar Amerika’nın San Diego Sockers takımında forma giyen Deyna, o dönemde alkole düşmüş. Takvim yaprakları 1 Eylül 1989’u gösterirken San Diego’da geçirdiği araba kazası sonucu 41 yaşında hayatını kaybetmiş. Kimlerine göre intihar, kimilerine göre alkollü araba kullanmanın sonucu, kim bilir…
2008 senesinde Legia Warsaw kulübünün, tarihinin en büyük futbolcusu Deyna’nın 10 numaralı formasını hiçbir futbolcuya vermeme kararı aldığını hatırlatalım…
Ziya Adnan
10 Haziran 2013
