Uzaklardan…
Biraz daha dayansaydı tarihteki ilk puanını bizden alacaktı Andorra, Fransa ile İspanya arasına sıkışmış 77 bin nüfuslu ülkenin FIFA sıralamasında 185. takımı. 2000 senesinden günümüze 54 maçta 54 yenilgileri var, 55. maçta puana yaklaştılar, neyse ki olmadı. Ama onlardan zayıfları da var, gelin FIFA sıralamasını ters çevirelim; dünya futbolunun kendi yağıyla kavrulan ülke takımının, yakın geçmişe kadar en figüranın halini hatırını soralım, anlatalım hikâyesini kalemimiz yettiğince…
209 takımlı FIFA sıralamasının 186. sırasında Bhutan, yakın geçmişte listenin en alt sırasında zamana oynuyordu, Asya’nın güneyinde Himalaya dağlarının eteğine kurulmuş 742 bin nüfusa sahip minik ülkenin takımı. Ülke nüfusunun çoğunluğu Budist, 2008’de monarşi rejimini yumuşatıp ilk genel seçimlerini düzenlemişler. 1999’a kadar televizyonun yasak olduğu ülke o seneden sonra televizyon, yakın geçmişte internetle tanışmış. Ülkenin kralı yaptığı konuşmada, kültürel değerlere zarar vermediği sürece televizyonun modern dünyanın gereksinimlerinden biri olduğunu anlatmış halkına. Geçim kaynakları tarım ve turizm, halkın yarısından fazlası topraktan yaşamını sağlıyor, malum toprak candır. Kişi başına düşen senelik gelir 1.400 dolar civarında. 2010’da yürürlüğe giren yasayla tüm sigara ve tütün ürünlerini tamamıyla yasaklamışlar. Ülkenin başkenti ve en büyük şehri Thimphu 79 bin kişiye ev sahipliği yapıyor ama şehirde bir havaalanı bile yok, en yakın havaalanı 54 kilometre uzakta. 2006’da ‘Business Week’ dergisinin yaptığı araştırmada Asya kıtasının en mutlu ülkesi seçilmiş, mutluluk sıralamasında dünyada sekizinciler. İnanması zor ama içmeden de mutlu olmak mümkünmüş anlayacağınız…
Futbola gelince, ülkenin futboldan önce gelen sporu okçulukmuş. Hindistan’da eğitim gören gençler sayesinde yaygınlaşmış, zamanla sevilmiş ülkede futbol. Milli takımları yaş ortalamasında dünyanın en genç takımları arasında, ilk maçını 1982’de oynamış ve Nepal karşısında sahadan 3-1 yenik ayrılmışlar. 2000 Dünya Kupası Asya grubu elemelerinde Kuveyt’ten iki maçta 20 gol yemişler. O dönem FIFA sıralamasında en fazla 187. sıraya kadar yükselebilmiş takım Dünya Kupası Grup eleme maçlarında ilk galibiyetini Colombo’da, Sri Lanka’yı tek golle yendiği maçta almış. İkinci maçta da takım 2-1 galip gelince ülke sevince boğulmuş ve maçın iki golünü de atan Chencho Gyeltshen kahraman ilan edilmiş. İlk maçtan sonra rakip takımın teknik direktörü Nikola Kavazovic dünyanın en kötü takımına yenildikleri için üzgün olduklarını, ancak ikinci maçı rahat kazanacaklarını, aksi takdirde kendisini hiç planda olmayan uzun bir tatilin(!) beklediğini söylemiş ama beklediği gibi gitmemiş işler. O maça kadar FIFA sıralamasında sıfır puanı olan tek takım Bhutan’ın renkleri sarı kırmızı (kırmızı ağırlıkta), maçlarını oynadıkları Changlimithang Stadı 25 bin kapasiteye sahip ve 1974’ten günümüze takıma ev sahipliği yapıyor.
Takımın teknik direktörü 49 yaşındaki Chokey Nima hocalık kariyerinden önce 12 sene milli takımın formasını giymiş ve Kuveyt’ten 2 maçta 20 gol gören takımda yer almış. O hezimeti şöyle özetliyor: “Taktik bilgimiz hiç yoktu, topun peşinde koşmayı futbol sanıyorduk. İlk maçta gördüğümüz iki kırmızı kart ve gelen dört penaltı skoru belirledi…”
Yeri gelmişken, ülke futbolunun yıldızı Chencho Gyeltshen’ı da atlamayalım. 10 Mayıs 1966’da dünyaya gelmiş ve çocuk yaşlarda futbola merak salmış. Ülke futbolseverleri arasında ‘The Ronaldo of Bhutan’ olarak nam salmış. Kendi de Ronaldo hayranı, ama kahramanı gibi Avrupa’nın elitlerinde forma giyebilmek kısmet olmamış. Ülkede futbol çok seviliyor. Hele de günlerden milli maç olunca… 2000’de çevrilmiş ‘Kupa’ (The Cup) filmi bir grup rahibin Dünya Kupası zamanlarında manastırdan kaçıp, televizyon ekranları başında pür heyecan maçları izleyişlerini anlatıyor. Film gerçek karakterlere dayanarak çevrilmiş ve ülkede hayli ilgi görmüş…
Ülke futbolunun en üst ligi, 10 takımlı ‘A Division’ 2001’de kurulmuş, 2012’de ‘Premier League’ adını almış. 10 takımın dördü başkentin takımları. Geçen sezonun şampiyonu Transport United F.C. başkent Thimphu’nun takımı, ah bir de bizim başkentten bir şampiyon çıksa… Coca Cola 3 milyon Ngultrum (ülkenin para birimi) ödeyerek lige sponsor olmuş. Şampiyon olan takımın kazandığı para 400 bin Ngultrum (yaklaşık 6500 dolar)…
Velhasıl futbolun içinde Andorra, Bhutan gibi nicesi var, hatırlamak için FIFA sıralamasının altlarına göz atmanız yeterli. Yakın geçmişte kaybettiğimiz futbol bilgesi Galeano’nun vakti zamanında söylediği gibi matadoru değil, boğanın tarafını tutmanın da ayrı keyfi olduğunu bilerek onlara da selam çakalım yeri gelmişken…
Ziya Adnan
10 Eylül 2019
