Başka Bir Derbi Onlarınki…
Uzaklardan…
“We are The People’s Club
We’re the pride of Merseyside…”
(Biz halkın takımıyız / Biz Merseyside’ın gururuyuz…)
Vakti zamanında Liverpool’un efsane teknik direktörü Shankly söylemiş: “There are two great teams on Merseyside. Liverpool and Liverpool Reserves.” (Merseyside’da iki büyük takım vardır: Liverpool ve Liverpool’un yedekleri!)
Oysa Mersey nehrinin kıyısına kurulmuş, Beatles grubunun doğup büyüdüğü, bir zamanların önemli bir liman kenti iken tersanelerin kapanması ve liman işçiliğinin tarihe karışması sonucu yoksulluk girdabına kapılmış 816 bin nüfuslu o tarihi şehrin iki köklü takımı var; her ne kadar Shankly üstadımız diğerini görmezden gelmiş olsa da…
Kentin, 1878 senesinde “St Domingo’s F.C” adıyla kurulmuş mavili takımı Everton FC futbol liglerinin kurucu kulüplerinden… Geçtiğimiz mart ayının 15’inde 121. doğum gününü kutlayan Shankly’nin takımı Liverpool FC’den beş yaş büyük… Hiç olmazsa büyüğe biraz saygı diyerek anlatalım hikâyelerini.
Kulüp, St Domingo Methodist Kilisesi’nin müdavimleri için yazları kriket, kışları futbol oynasınlar, sağlık için spor yapsınlar maksadıyla kurulmuş. Kuruluşundan bir sene sonra, bölge halkının isteğiyle mahallesinin adını almış. Ada futbolunda “The People’s Club” (Halkın Kulübü) olarak bilinmesi bu yüzden. Günümüzde en çok kullanılan lakapları “The Toffees” ya da “The Toffeemen” (bir çeşit İngiliz şekerlemesi) o yıllarda bölgenin en çok bilinen, mahalleye mahsus şekerci dükkânından kalma… “Şekerci Kadın” olarak bilinen teyze maç günleri stada elinde kavanozu ile gider, tribünlere “Everton Mint” (nane şekeri) dağıtırmış. İlk zamanlarında siyah-beyaz olan renklerinin de o şekerden geldiği rivayet edilir. (Bu vesileyle geçmiş zamanda Gençlerbirliği tribünlerinin müdavimlerinden “Çikolatacı Amca”yı da yâd edelim. Alkaralar’ın attığı her golden sonra etrafına çikolata dağıtır, çocukları mutlu ederdi sevimli taraftar). Takımın mavi-beyaz formasının üzerinde yer alan, Latince “nil satis nisi optimum” ambleminin anlamı: “Only the best is good enough.” (Sadece en iyi yeterlidir)…
1920’li yıllarda oynadıkları göze hoş gelen futbola ithafen “The School of Science” (Bilim Okulu) olarak da nam salmışlar. Şimdilerde o futbol şehrinin kenar mahallesi Everton işsizliğin, yoksulluğun, umutsuzluğun derin izlerini taşıyan tarihi sokaklarıyla ilgiden, gözlerden uzak… İngiltere’nin en yüksek işsiz nüfusuna sahip bahtsız şehrin, o eski mahallesi, nicedir komşusunun gölgesinde kalmış olmasına, yaşamın her türlü zorluğuna rağmen bölge halkının en büyük tesellisi… Maç günleri sokaklarında mavili formalı, genci yaşlısı taraftarların ortak sevdası Everton FC…
En büyük rakip, şehrin kırmızılı takımı komşu Liverpool FC 1892 senesinde kurulmuş. Ada’da o hiç sevilmeyen yakın şehrin Kırmızı Şeytanlar’ından sonra en fazla şampiyonluk görmüş; tarihlerinde 18 kez o kupayı kazanmışlar. 1970 ve 80’li yıllarda yalnız Ada’da değil, Avrupa sahalarında da esmiş kükremişler ama Premier Lig’in kurulması ile değişmiş kaderleri. En son şampiyon oldukları 1989-1990 sezonundan beri o kupayı bir daha kazanamamışlar. Beklemek ve ummakla geçmiş zamanlar…
Tarihlerinde derin izler bırakmış kara günleri de olmuş: Mesela 15 Nisan 1989 Cumartesi günü Sheffield’deki Hillsborough Stadı’nda oynadıkları Nottingham Forest maçı öncesinde çıkan kargaşada 96 taraftar ölmüş. Unutmamışlar. 29 Mayıs 1985’de yaşanan Heysel faciasından sonra uzun süre Avrupa Kupalarında yer alamamışlar. Ama daha çok sarılmışlar birbirlerine, düşmemişler…
***
İşte o futbol şehrinin (Ada’da en fazla şampiyonluk görmüş şehirdir Liverpool) iki takımı arasında oynanan maçlar, nam-ı diğer “Merseyside Derby” Ada futbolunda kesintsiz devam eden en uzun derbi… 1962-1963 sezonundan günümüze kadar gelmiş. Uzun tarihlerinde 189’u ligde olmak üzere 220 maçta karşı karşıya gelmişler. Liverpool 87’e 66 önde… O maçlarda tribünlerde iki takım taraftarlarının birlikte söylediği “Merseyside, Merseyside” ve arkasından gelen “Are you watching Manchester?” (İzliyor musun Manchester?) tezahüratı hiç sevilmeyen komşu şehrin futbol sakinlerine gönderme, en incesinden…
Ama alışılanın aksine, iki takım taraflarları arasında şiddete dayalı bir rekabet söz konusu değil… İki takım arasında oynanan maçlarda, rakip taraftarların aynı tribünde, mavi ve kırmızılı renkler içinde takımlarını destekleyişi takdire şayan… O yüzden “Friendly Derby” (Dostane derbi) olarak biliniyor. Başka bir derbi onlarınki. Darısı bizim coğrafya başta olmak üzere, diğer futbol şehirlerinin başına diyelim.
Ancak her ne kadar tribünlerde dostluk hâkimse de saha içindeki rekabet bir o kadar çetin… O kadar ki, Ada futbolunda en fazla kırmızı kart gösterilen derbilerden biri haline gelmiş zaman içinde. Premier Lig’in kuruluşundan, 2012-2013 sezonunun sonuna kadar gösterilen kırmızı kart sayısı 20… İki takımın kaptanları Steven Gerrard ve Phil Neville ikişer maçta oyun dışı kalmış, bu sürede. Ada futbolunda hiçbir derbi bunların ki kadar sert değil anlayacağınız! İki takım arasında oynanan maçlarda en fazla gol atan futbolcu, kırmızılı takımın efsanesi, 9 numara Ian Rush… Dile kolay, o bıyıklı sıska golcü kariyerinde 25 gol atmış Everton kalesine…
Bu maçlara bilet bulmak ise ayrı bir mesele… Ayakta maç izlemenin mümkün olduğu zamanlarda, 18 Eylül 1948 tarihinde 78.599 taraftar izlemiş iki takımın maçını. Bu bir rekor… Tarihte iki takımın da formasını giymiş futbolcular var elbette ama iki takımla da “Federasyon Kupası” kazanmış tek futbolcu 1 Ocak 2012 tarihinde, henüz 46 yaşında kan kanseri nedeniye aramızdan ayrılmış olan Garry Abblett… 1985-1992 yılları arasında Liverpool’da top koşturan savunma oyuncusu, 1992-1996 arasında Everton’da forma giydi.
Ve kasım ayının son günlerinde, soğuk bir cumartesi öğleninde mavilerin Goodison Park Stadı’nda bir kez daha karşı karşıya geldi iki takım. Oynanan son 13 Merseyside derbisinin yedisini kaybetmiş olan ev sahibi, 39.576 bin taraftar önünde İki kez mağlup duruma düştüğü ve Chelsea’den kiralık gelen Romelu Lukaku’nun parladığı maçta galibiyeti son dakikada kaçırıyordu.
2. Dünya Savaşı’ndan beri geriye düştüğü hiçbir Merseyside derbisini kazanamamış Everton. Beklemeye devam ediyorlar…
Ziya Adnan
25 Kasım 2013
