Uzaklardan…
Avrupa Şampiyonası 11 Haziran’da başlayacak ve bu sezon 60. yaşını kutlayacak, nice senelere. İlk kez benim dünyaya geldiğim, hayatın siyah beyaz olduğu zamanlarda, 1960 senesinde düzenlenmiş, fikir babası Henri Delaunay adında futbol sevdalısı bir Fransız. Fransa Futbol Federasyonu genel sekreterliğini yaptığı 1927 senesinde önermiş turnuvayı ama hayata geçişini görememiş. İlk Avrupa Şampiyonası ölümünden üç sene sonra, 1960 Temmuz’unda; ilk maçta Yugoslavya Fransa’yı 5-4 yenerek açılışı yapmış, turnuva tarihinin en gollü maçı. O turnuvayı finalde Yugoslavya’yı yenen Sovyetler Birliği kazanmış. İlk beş turnuvada sadece dört takım yer alırken 1980’de İtalya’da takım sayısı ikiye katlanmış. Yaşı yetenler hatırlar, 1996’da İngiltere’de oynanan turnuvada takım sayısı 16’ya çıkarken ev sahibi takım yarı finalde üzülmüş, penaltılar sonunda turu Almanya’ya bırakmıştı. 1966’dan beri kupa kazanamayan İngiltere’de bekleyiş sürüyor.
2000’de ilk kez iki ülkede oynanan maçlara Belçika ve Hollanda ev sahipliği yapmış, bir sonraki turnuvada Yunanistan turnuva tarihinin sürprizini gerçekleştirerek kupayı kaldırmıştı. İspanya’nın altın nesli sonraki iki turnuvada esti kükredi. 2016’nın kazananı Portekiz, final maçında Fransa’yı devirmiş, 75.868 taraftarın önünde kupayı kazanmıştı.
Ve Haziran 2021…
Hayatı esir alan beter bir virüsün pençesinde bir sene gecikmeyle 11 Haziran’da başlayacak Euro 2020. Geçmiş turnuvalar tek ülkede sahne alırken romantik 60. yaş kutlaması için bir seferliğine farkı ülkelerde oynanmasına karar vermişler. Bu sezon ilk kez UEFA’nın belirlediği 11 şehirde oynanacak maçlar, turnuvada yer alacak takım sayısı 24. Altı grupta dörder takımla 31 günde oynanacak 51 maç sonunda şampiyon belli olacak. Turnuvanın oynanacağı mabetler içinde en büyük kapasiteye sahip Wembley Stadı tarihinde ikinci kez yarı final ve finale ev sahipliği yapacak. Planlama aşamasında 13 stat seçilmesine rağmen iki stadın sonradan turnuvadan çıkarılması tarihe düşen notlar. Brüksel’deki Eurostadium, yapımındaki gecikmeler nedeniyle Aralık 2017’de, Dublin de seyircilerin katılma garantisi olmadığı için Nisan 2021’de turnuva dışında kalmış. İspanya’nın maçlarda seyirciye izin vermek için ev sahibi şehri Bilbao’dan Sevilla’ya değiştirdiğini hatırlatalım. Turnuvanın resmi maç topu Adidas’tan. ‘Uniforia’ adını verdikleri top, sınırların bulanıklığını simgeleyen ve siyah fırça darbesi stili çizgilere sahip. Kıta genelinde birlik ve coşkuyu ilham alarak düzenlemişler. İngiltere’nin yakın geçmişte Avrupa Birliği’nden ayrıldığını düşününce o birlik biraz eksik sanırım. Naçizane görüşüm, o gecikmiş ayrılığın sonuçlarını zaman gösterir.
Turnuva olur da maskotu, müziği, çalgısı, çengisi olmaz mı? Euro 2016’nın maskotu ‘Skillzy’, geçmişin iri kıyım, saati sorsa cüzdanı vereceğin türden santrforlarını hatırlatan kaşı gözü büyükçe bir karakter, hayranlarına futbola dair becerileri varsa bir video yüklemeleri için ilham veriyor. Euro 2020 logosu, Avrupa’nın tüm şehirlerini ve vatandaşlarını birbirine bağlayacak kadar güçlü bir sembol olacak şekilde tasarlanmış. Yaratıcılarına göre kıtadaki futbol için mükemmel logo, adını da ‘Futbol Köprüsü’ koymuşlar.
Turnuvanın takımlarına gelince, Finlandiya ve Kuzey Makedonya, daha önce büyük bir turnuvaya katılma hakkı kazanmamışlardı, ilk kez boy gösterecekler elitler sahnesinde. Turnuvanın ev sahiplerinden İskoçya 1998 FIFA Dünya Kupası’ndan bu yana ilk büyük uluslararası turnuvada boy gösterecek ve ‘D’ grubundaki ikinci maçına İngiltere karşısında çıkacak. İngiltere Kralı I. Edward’a karşı İskoç Bağımsızlık Savaşında İskoçlara liderlik eden Wallace’ın hayatını anlatan 1995 yapımı Brave Heart filmini ve sert futbolu sevenlere naçizane tavsiye… Hollanda ve Danimarka 2016’da kaçırdıktan sonra geri dönen takımlar ve Portakallar 2014 FIFA Dünya Kupası’ndan bu yana ilk kez büyük bir turnuvada yer alacak. Avusturya, Macaristan, Slovakya ve Galler ilk kez arka arkaya Avrupa Şampiyonası turnuvalarında boy gösterecekler. 2004’te kazanan Yunanistan, üst üste ikinci Avrupa Şampiyonasını ve üst üste üçüncü büyük turnuvasını kaçırarak vize alamayan tek eski şampiyon. Arnavutluk, İzlanda, Kuzey İrlanda, İrlanda Cumhuriyeti ve Romanya, 2016 finallerinde yer aldıktan sonra bu turnuvaya katılma hakkı kazanamayanlardan. Türkiye 1996’da ilk kez turnuvaya katılmıştı, son yedi Euro’nun beşine katılma hakkı elde etti, şans yanlarında olsun…
Bana gelince, 2016’da Fransa’da yine bu köşede Türkiye’nin maçlarını yazma fırsatı bulmuştum ama şimdilerde virüsün gölgesinde İngiltere dışına çıkmak, çıksan bu kez ülkeye dönmek zor. Haliyle mecburen evdeyiz, İngiltere maçlarını kovalayacağız turnuvada, açılış maçı pazar günü Hırvatistan karşısında. Ah bir de her Wembley ziyareti öncesinde maçları izleyecek gazeteciler için Covid testi zorunluluğu olmasa!
Ziya Adnan
8 Haziran 2021